Autonome en overige financiële ontwikkelingen

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de financiële ontwikkelingen die (deels) gedekt kunnen worden vanuit heffingen, bestemmingsreserves of ruimte in bestaande budgetten. Onder de tabel is een nadere toelichting op elk onderdeel opgenomen.

Lachgascilinders
Lachgascilinders leveren een veiligheidsgevaar op tijdens inzameling en verwerking en veroorzaken explosies met veel schade in de verbrandingsoven. Op basis daarvan hebben zowel de verwerker van het afval als de inzamelaar aangegeven het Arnhemse afval niet langer te kunnen accepteren met de huidige hoeveelheden lachgas. Er is door het Rijk een verbod ingesteld op lachgas, waardoor statiegeldsysteem is komen te vervallen. In oktober 2023 heeft het college een set van maatregelen vastgesteld waarmee we de urgentie situatie rondom lachgascilinders in het afval zo goed mogelijk kunnen opvangen. Er is gestart met een voorsorteringslag waardoor het afval nog verwerkt kon worden. Inmiddels is in de afgelopen maanden een duidelijker beeld verkregen over de aantallen lachgascilinders in het afval en in de buitenruimte. De urgentie van dit probleem blijft hoog, waarvoor extra kosten onvermijdelijk zijn. De huidige inschatting is € 800.000 voor 2024. Deze kosten kunnen vanaf 2025 worden betrokken bij de afvalstoffenheffing.

Verzamelcontainers toegankelijk voor hoogbouw
De ambitie in de Afvalkoers 2022-2026 Arnhem Schoner is om te stoppen met de citybins voor de inzameling van GFE/GFT bij hoogbouw en over te schakelen naar een dekkend netwerk van verzamelcontainers. In 2023 is een ander type verzamelcontainer voor GFE getest om te onderzoeken of deze container toegankelijk is voor (een groot deel van de) rolstoelgebruikers en of de kwaliteit van het aangeboden GFE in deze nieuwe container op peil blijft. Voor deze containers zal in 2025 een aanbesteding worden gedaan. De investeringen kunnen, zoals het er nu uitziet, opgevangen worden binnen de huidige investeringsbudget. Deze zien dus op aanschaf van nieuwe containers waarmee echter niet de volledige doelgroep bediend kan worden. Voor de overige 30-40% van de doelgroep is een maatwerkoplossing nodig, deze zal ongeveer € 200.000 gaan kosten en dit kan uit de afvalstoffenheffing gedekt worden.

Ruimen van fietsen
Er is behoefte aan meer en vooral structurele handhaving met betrekking tot geparkeerde fietsen. Daarom wordt per 2025 het fietsruimen ondergebracht bij de nieuwe parkeerdienstverlener en hebben we een fietsruimploeg. Deze kosten bedragen € 80.000 structureel vanaf het jaar 2024 en kunnen vanaf 2025 worden betrokken bij de afvalstoffenheffing.

Klimaatadaptatie investeringskrediet rioolheffing
Als gevolg van klimaatverandering staat de leefbaarheid van onze stad onder druk en zijn er risico’s voor
onze veiligheid, gezondheid en economie. Om deze risico's te beperken worden er maatregelen genomen om
verdere opwarming tegen te gaan én passen we onze leefomgeving aan op de gevolgen van het veranderende klimaat. Om de ambities zoals opgenomen in de Strategie Klimaatadaptatie Arnhem uit te voeren zijn er voor de komende vier jaren, met ingang van de jaarschijf 2024, investeringsbudgetten van € 800.000 noodzakelijk. De daaruit vloeiende kapitaallasten vanaf de jaarschijf 2025 kunnen worden betrokken bij de rioolheffing.

Digitale en toegankelijke dienstverlening
In de razendsnelle evolutie van de veranderende verwachtingen en behoeften van de samenleving en de technologische mogelijkheden zet toegankelijke digitale dienstverlening en digitalisering zich onverminderd door. Wetten zoals Wet digitale overheid (WDO), Archiefwet en WMEBV bieden de kaders voor een verschuiving naar een papierloze samenleving, waarbij het traditionele gebruik van papier langzaam verdwijnt. Onze informatiehuishouding en archivering dient hierop mee te veranderen. In deze race naar digitalisering blijft het cruciaal om het menselijke aspect niet uit het oog te verliezen en inclusief te laten zijn. Het programma voor de versnelling van de digitalisering zal door de hoger uitvallende kosten van ingehuurde expertise nog incidenteel middelen vragen in 2025 om de doelstellingen te kunnen behalen. Dit kan gedekt worden vanuit de bestemmingsreserve Bedrijfsvoering.

Informatieveiligheid & Privacy
Het jaar 2025 zal, net zoals de voorgaande jaren, in het teken staan van het verhogen van de informatieveiligheid en privacybescherming binnen onze gemeente. Hier zijn we in 2023 mee gestart in de vorm van Programma Informatieveiligheid & Privacy Basis op orde. Uitgangspunten waren het voldoen aan de Baseline Informatieveiligheid (BIO) en Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). In 2024 zal echter ook de BIO 2.0 van kracht worden. Nieuwe wetgeving in de vorm van de Nederlandse afgeleide van de Network and Information Security Directive (NIS2), de Europese cybersecurity richtlijn, zal ook in 2024 in werking treden. Hiervoor zullen in 2025 nog aanvullende stappen gezet moeten worden. Hiervoor is in 2025 € 50.000 incidenteel extra benodigd. Mogelijke structurele additionele kosten zijn nu nog niet inzichtelijk.
Daarnaast is de verwachting dat de kosten van het programma Informatieveiligheid en Privacy Basis op Orde in 2025hoger uitvallen dan gepland. Dit komt enerzijds omdat het te verzetten werk meer is dan vooraf kon worden ingeschat, anderzijds door inhuurkosten die hoger uitvallen. Voor 2025 zal dit incidenteel nog eens € 200.000 extra vergen. Dekking is mogelijk vanuit de bestemmingsreserve Bedrijfsvoering.

Verbeteren burgerparticipatie met innovatieve technologieën
Technische innovaties hebben de kracht om onze samenleving blijvend te veranderen, te zien aan voorbeelden zoals 3D-technologie bij de inzet voor burgerparticipatie, robotisering, artificiële intelligentie (AI) en sensortechnologie. Samen met 3D visualisaties (o.a. Augmented en Virtual Reality) ondersteunt AI innovatieve oplossingen in zowel de zorg, als in de openbare ruimte en de dienstverlening van de gemeente om gezonder, veiliger en aangenamer te kunnen leven. Momenteel is de inzet incidenteel begroot voor 2024. Voorgesteld wordt om de inzet ook in 2025 een vervolg te geven en deze te dekken uit de bestemmingsreserve Bedrijfsvoering.

Interne veiligheidscoördinatie
De gemeente Arnhem heeft één interne veiligheidscoördinator, die zowel belast is met beleidsontwikkeling als uitvoering van beleid en inspringen op incidenten. De gemeente Arnhem heeft ervoor gekozen om weer meer zelf aan zet te zijn in zorg voor kwetsbare groepen (schulddienstverlening / PGA). Er komt dus complexere casuïstiek onze spreekkamers binnen, wat een directe relatie heeft met het thema ‘veilige werkomgeving’. Het gaat hierbij zowel om de locatie (bijvoorbeeld ook op de diverse plekken in de wijken), als getraind zijn hoe om te gaan met bedreiging of agressie. Nu wordt er veel geschakeld op basis van incidenten, daar gaan de volledige uren van de interne veiligheidscoördinator aan op. Structurele ondersteuning op dit thema ontbreekt nu. Voor borging van deze opgaven op de langere termijn is meer capaciteit nodig. Voorgesteld wordt de inzet in 2024 en 2025 uit te breiden en te dekken uit de bestemmingsreserve Bedrijfsvoering.

Digitale inclusie van de stad
We willen voorkomen dat mensen worden buitengesloten en dus ook digitaal worden buitengesloten, zodat iedereen kan deelnemen aan de digitale samenleving. Afspraken op EU-niveau (Digital Decade) geven aan dat in 2030 80% van de inwoners digitaal vaardig genoeg dient te zijn. Enerzijds vraagt dit om acties en oplossingen om de dienstverlening van de stad toegankelijk te maken en te houden en anderzijds vraagt het om het versterken van de digitale vaardigheden en weerbaarheid van inwoners. Het verbeteren van de toegankelijkheid van de informatie voor specifieke doelgroepen kan echter ook leiden tot minder toegankelijke informatie voor anderen (het in tekst uitleggen van een tekening of tabel aan iemand met een visuele beperking kan voor een ander leiden tot een onoverzichtelijke hoeveelheid tekst). Het blijft zoeken naar een balans in het toegankelijk maken en houden van onze informatie van inwoners. Voor het doen van onderzoek naar de eventuele aanvullende maatregelen om digitale uitsluiting te voorkomen zijn er incidentele middelen benodigd in 2025 die gedekt kunnen worden uit de bestemmingsreserve Bedrijfsvoering.

Regeling Burgerkracht
Inwoners van Arnhem kunnen sinds 2016 gebruik maken van de subsidieregeling Burgerkracht. Met de regeling stimuleren we samenredzaamheid en burgerinitiatieven, bedoeld voor en door inwoners. In 2022 is de regeling juridisch vastgelegd voor een periode van 3 jaar (2022 t/m 2024) in de subsidieverordening Burgerkracht Sociaal Domein 2022-2024. Voor de subsidieregeling Burgerkracht is voor deze jaren 2022 jaarlijks € 175.000 beschikbaar gesteld via de bestemmingsreserve Burgerinitiatieven sociaal domein. Deze reserve eindigt in principe in 2024 en op dat moment resteert een bedrag van € 91.325 in deze reserve. Het voorstel is de reserve ook in 2025 aan te houden en het resterende bedrag beschikbaar te houden ten behoeve van de regeling in 2025.

Opvang en toekomstperspectief opvang en vluchtelingen
Arnhem is een rechtvaardige, sociale en open stad. We vangen vluchtelingen ruimhartig op en zorgen voor voldoende en gastvrije vluchtelingenopvang. Vanaf 2028 zijn er geen (incidentele) middelen meer begroot voor het programma vluchtelingen en stoppen ook de incidentele bijdragen die beschikbaar zijn gesteld om goede opvang en begeleiding te bieden. Om die reden wordt voorgesteld in 2028 voor € 500.000 lasten te begroten en dit te dekken uit de BR Inburgering, integratie en asiel.

Formatie Nieuwkomers
Vanuit de begroting van Asiel en Inclusie is structureel een bedrag van € 1,1 miljoen beschikbaar voor de uitvoeringskosten. Daarnaast is tot en met 2024 extra geld beschikbaar vanuit het gemeentefonds. Hiermee is de structurele capaciteitsbehoefte echter niet opgelost. Landelijk is de VNG met een lobby gestart om de uitvoeringskosten ook na 2024 vanuit het gemeentefonds gefinancierd te krijgen. Vooralsnog is de bestemmingsreserve Inburgering, integratie en asiel toereikend om tot 2029 het tekort op te vangen.

Opvang niet-rechthebbende EU-burgers
EU-burgers mogen (behoudens uitzonderingen) geen beroep doen op publieke middelen of voorzieningen in het sociaal stelsel, waardoor zij geen recht hebben op een uitkering en op maatschappelijke opvang. Dakloosheid van deze groep gaat vaak gepaard met overmatig middelengebruik en overlast. De raad heeft op 14 juni 2023 bij motie 23M41 opgeroepen om vooruitlopend op het landelijk en/of Europees beleid, met een voorstel te komen om voor  minimaal twee jaar (of korter indien landelijk en/of Europees beleid ontwikkeld is) tien opvangplaatsen te realiseren voor dakloze niet-rechthebbende EU-burgers. Deze opvang gaat medio 2024 van start. Het beschikbaar gestelde budget is naar verwachting vanaf 2025 onvoldoende om zowel de opvanglocatie als de benodigde hulp en zorg te bekostigen. Voor 2025 en 2026 is dekking mogelijk uit de bestemmingsreserve huisvesting bijzondere doelgroepen. Het is onzeker wanneer landelijk en/of Europees beleid ontwikkeld is en de opvang van dakloze EU-burgers beëindigd kan worden dan wel uit landelijk of Europees budget bekostigd kan worden.

Natuurcentrum (Molenplaats)
Natuurcentrum Arnhem ontvangt van de gemeente een subsidie voor het openstellen van de Molenplaats en de Witte Watermolen in Sonsbeek als bezoekerscentrum alsmede het draaiende houden van de molen en het bieden van een (educatief) programma. Zolang Natuurcentrum geen geschikte horeca-uitbater vindt, loopt zij de inkomsten uit huur mis. Daarnaast worden er extra kosten gemaakt aangezien er vakbekwaam personeel moet worden aangetrokken om de Molenplaats voldoende te bemensen, anders zal de Molenplaats noodgedwongen gesloten zijn. Tevens is door hogere prijzen het exploitatiebudget voor de jaren 2024 en verder nog verder onder druk komen te staan, waardoor een extra subsidie voor een bedrag van € 155.000 structureel in 2025 en structureel € 105.000 vanaf 2026 wordt gevraagd. Het is mogelijk dit te bekostigen uit de middelen voor bossen en parken en uit het projectbudget Poort naar de Veluwe. Om effectiever gebruik te maken van de Molenplaats wordt op termijn ook een plek gegeven in het gebouw aan onze boswachters en parkbeheerders. We zien duidelijk voordelen in de samenwerking tussen Natuurcentrum Arnhem en gemeente Arnhem op thema’s zoals natuur, biodiversiteit en klimaatbestendigheid.

Wvg woningbouw Arnhem-West
De komende jaren staan we voor een flinke woningbouwopgave, waarbij we inzetten op een gelijkere verdeling van sociale huurwoningen over de stad. Hiervoor willen we de komende jaren meer sociale huurwoningen in Arnhem-West bouwen. Kansen hiervoor liggen met name in het gebied aan de Westzijde van de Heijenoordseweg. In dit gebied liggen ook kansen voor nieuwbouw en uitbreidingen van onderwijshuisvesting. Op het gebied is door de gemeenteraad op 7 februari 2024 het voorkeursrecht (definitief) gevestigd. In de Woonvisie is opgenomen dat bij ontwikkelingen in Arnhem-West minimaal 60% sociale huur gerealiseerd dient te worden. Vrijwel alle projecten hebben nu een onrendabele top. Om binnen een afzienbare periode, ook gelet op het voorkeursrecht, tot een haalbaar plan te komen, is een gemeentelijke bijdrage om dit tekort af te dekken onvermijdelijk. Uiteraard zullen we er ons daarbij voor inzetten om ook bijdragen te verkrijgen van het Rijk en de Provincie. De uiteindelijke hoogte van de gemeentelijke bijdrage is daar mede afhankelijk van. Voorgesteld wordt om € 4,0 miljoen uit de BR Stadsontwikkelfonds te reserveren voor het afdekken van het tekort op de onrendabele top. Daarnaast zijn we voornemens om de panden die we in dit gebied verwerven, zoveel als mogelijk rendabel te verhuren, tot het moment dat ze gesloopt worden voor herontwikkeling. De huurinkomsten hiervan zetten we ook in om de onrendabele top af te dekken.

Hobbit
Voorgesteld wordt voor de realisatie van sociale huurappartementen bij de Hobbit in de wijk (Malburgen oost-zuid) vanuit het Stadsontwikkelfonds € 300.000 te reserveren. De realisatie hiervan is van groot belang is voor de wijk. Het complex maakt onderdeel uit van een grotere transformatie van het gebied met onder andere een nieuwe sporthal en aanleg openbare ontmoetingsruimte.

Ambities dierenwelzijn en natuur
Om uitvoering te geven aan de Visie Dierenwelzijn 2021-2030 en het versnellen van de Uitvoeringsagenda Dierenwelzijn 2024-2025 is voor dierenwelzijn een extra bijdrage benodigd. Structurele middelen zijn nodig voor bijvoorbeeld deelname aan de regeling  Arnhemse Dierenartsenkosten en incidenteel voor de inzet van Dierenbuddies in Arnhem en andere actiepunten uit de uitvoeringsagenda. Gelet op de voorziene financiële uitdagingen de komende jaren is er binnen de bestaande budgetten gezocht naar dekking, waarbij onder andere gekeken wordt naar het reeds beschikbaar gesteld budget voor het groenfonds.

Jongerenraad
Bij de behandeling van de Begroting 2024 is de motie 'Boter bij de vis voor Jongerenraad" aangenomen.
Daarbij is aangegeven dat een verwacht voordeel op de energielasten van het Sportbedrijf ruimte zou opleveren voor de algemene middelen, waaruit deze motie vervolgens gedekt kan worden. In deze Perspectiefnota is dit op deze wijze verwerkt.

Leefbare Wijken Monitor
Sinds 2001 wordt de Arnhemse Leefbare Wijken monitor uitgevoerd door de gemeente Arnhem. Deze monitor is in de loop van de jaren verder uitgebouwd en verbeterd en vormt een onmisbare schakel in het creëren van beleidsplannen, wijkprogramma’s en andere gebiedsgerichte instrumenten. De monitor wordt organisatie breed ingezet en wordt ook richting de gemeenteraad jaarlijks gebruikt om de trends en ontwikkelingen in beeld te brengen. Om nog meer inzicht in de verschillende wijken te krijgen is daar recent de gebiedsanalyse aan toegevoegd, waardoor visueel inzichtelijk wordt hoe de verschillende wijken zich verhouden ten opzichte van elkaar. Binnenkort worden ook de wijkgezondheidsprofielen hier nog aan toegevoegd. In de Koersnota Van Wijken Weten is de relevantie van de monitor nogmaals benoemd en is de wens uitgesproken dergelijke monitoringsinstrumenten te willen behouden richting de toekomst. In het financieel beeld zijn de destijds niet structureel verwerkte tweejaarlijkse middelen van € 125.000 vanuit de Perspectiefnota 2022-2025 gecorrigeerd. Wij stellen voor deze middelen te verdelen naar € 62.500 per jaar omdat ten behoeve van de voorbereidingen van de monitor is gebleken dat aan het jaar vooraf al verplichtingen gaan lopen.

Doorontwikkeling wijksturing
Om de doorontwikkeling van wijksturing ook verder in 2025, onder andere organisatie breed verder vorm te geven is een ontwikkelbudget nodig. In de begroting 2024 is voor doorontwikkeling/implementatie Koersnota 2.0 wijksturing een bedrag van € 150.000 opgenomen. We stellen voor de helft van dit bedrag ter dekking van de genoemde kosten in 2025 te gebruiken.

Toegankelijk maken omgeving rondom vernieuwde stadstheater
In de BR Zuidelijke Binnenstad zijn middelen gereserveerd voor walstroom (€ 0,369 miljoen) en eigen huisvesting (€ 1,5 miljoen). Deze beoogde onttrekkingen worden echter anders opgelost doordat de walstroom gedekt gaat worden vanuit de middelen voor duurzaamheid en de beoogde onttrekking voor eigen huisvesting kan vervallen doordat in het hiervoor gepresenteerde beeld vanaf 2026 kapitaallasten zijn meegenomen behorende bij een investeringskrediet van € 1,5 miljoen. De hierdoor vrij komende middelen in de BR Zuidelijke Binnenstad (€ 1,9 miljoen) zullen ingezet worden voor het toegankelijk maken van de omgeving van het vernieuwde stadstheater. Dit zal in de Begroting 2025 verwerkt worden.