Autonome en overige financiële ontwikkelingen

In de raadsbrief 'Stijging tarieven jeugd en Wmo' van 31 oktober 2024 is de raad reeds geïnformeerd over de verwachte uitkomsten van de tarievenonderzoeken en de mogelijkheden voor dekking hiervan. In deze Perspectiefnota is dit beeld geactualiseerd. De stijgingen van de tarieven komen bovenop de eerder genoemde indexatie met 7,8% vanaf 2025 van de zorgcontracten.

Volume-ontwikkeling jeugdzorg
Vanaf 2022 is sprake van een gestage toename van de kosten van jeugdzorg als gevolg van volume-ontwikkelingen binnen jeugdzorg en de groei in het zorggebruik. Deze volumestijging hangt niet alleen samen met een groei van het aantal jeugdigen dat gebruik maakt van jeugdzorg, maar ook met het gegeven dat de zorgtrajecten per jeugdige intensiever en daardoor duurder worden. Jeugdigen blijven langer en frequenter in zorg, waardoor de gemiddelde kosten per zorgtraject oplopen. In de prognose van de kosten van jeugdzorg voor 2024 en 2025 die we baseren op de meest actuele zorgdata, houden we rekening met een afvlakking van de groei in de kosten en zetten daar een hoger risico in de risicoparagraaf tegenover. Desondanks is sprake van hogere volumelasten jeugdzorg van € 10,9 miljoen vanaf 2025. Deze lastenstijging wordt deels gedekt door een onttrekking van € 2,4 miljoen in 2025 uit de bestemmingsreserve Wmo & Jeugdzorg.

Tarieven ambulante voorzieningen Jeugdzorg
In opdracht van de regionale inkooporganisatie is door een extern bureau een tarievenonderzoek uitgevoerd naar de tarieven ambulante voorzieningen Wmo en jeugdzorg die binnen de regio Centraal Gelderland worden gehanteerd. Er is een adviesrapport opgeleverd waarin nieuwe tarieven geadviseerd worden die recht doen aan de reële kosten van betrokken zorgaanbieders, waaronder gestegen loonkosten als gevolg van nieuwe CAO's en arbeidsmarktproblematiek. Deze tarieven liggen hoger dan de huidige (geïndexeerde) tarieven 2024. Op basis van landelijke wet- en regelgeving zijn gemeenten verplicht om reële, kostendekkende tarieven voor de zorgvoorzieningen te hanteren. De financiële consequenties van de nieuwe aangepaste ambulante tarieven jeugdzorg worden vanaf 2025 ingeschat op circa € 4 miljoen.

Tarieven verblijfsvoorzieningen Jeugdzorg
Per 1 juli 2024 worden de aanbieders van verblijfsvoorzieningen Jeugdzorg opnieuw door de regio Centraal Gelderland gecontracteerd (nieuwe inkoopronde). Dit is reden geweest om de huidige tarieven die de regio hanteert voor deze voorzieningen, door te laten lichten door een extern bureau. Dit heeft geleid tot een adviesrapport met hogere tarieven, die recht doen aan de reële kosten van betrokken zorgaanbieders, waaronder gestegen loonkosten als gevolg van nieuwe CAO's en arbeidsmarktproblematiek. Op basis van landelijke wet- en regelgeving zijn gemeenten verplicht om reële, kostendekkende tarieven voor de zorgvoorzieningen te hanteren. Ook de door het Rijk gewenste verkleining in groepsgroottes bij de verblijfsvoorzieningen, in het bijzonder in geval van terreinvoorzieningen, leiden hier tot een extra kostenstijging. De financiële consequenties van de nieuwe aangepaste verblijfstarieven jeugdzorg worden vanaf 2025 ingeschat op € 4,9 miljoen.

Tarieven inkoop essentiële functies Jeugdzorg
Vanaf 2025 worden de zwaarste (verblijfs)vormen en voorzieningen voor jeugdzorg, de zogenoemde essentiële functies waaronder jeugdzorgplus en driemilieuvoorzieningen, gezamenlijk en bovenregionaal verworven c.q. gecontracteerd door de zeven Gelderse jeugdzorgregio's (G7). Op termijn worden netto-besparingen op deze vormen van jeugdzorg verwacht door een betere kwaliteit en integraliteit van geleverde zorg. Deze besparingen zijn niet of moeilijk te kwantificeren in een concreet bedrag. Daartegenover staan hogere kosten van jaarlijks € 524.000 die met deze verwerving samenhangen en wel concreet en kwantificeerbaar zijn.

Landelijke tarief jeugdbescherming
Het Rijk heeft op basis van verricht onderzoek naar reële kostendekkende tarieven in de Jeugdbescherming besloten met ingang van 2024 voor alle gemeenten een landelijk, uniform tarief in te voeren voor de belangrijkste kinderbeschermings- en jeugdreclasseringsmaatregelen (ondertoezichtstelling, voogdij resp. individuele trajectbegeleiding). Deze maatregelen jeugdbescherming en jeugdreclassering worden voor onze regio gezamenlijk met de zes andere jeugdzorgregio's uit de provincie Gelderland (G7) bovenregionaal bekostigd.
Het landelijk tarief ligt hoger dan de (geïndexeerde) tarieven die de G7 tot 2024 hanteerden, wat tot hogere kosten jeugdbescherming en jeugdreclassering voor alle betrokken regiogemeenten leidt.
Via het gemeentefonds wordt het landelijk budget jeugdzorg hiervoor opgehoogd met € 30 miljoen structureel. Dit komt globaal met de helft van de hogere kosten overeen. De financiële consequenties van het nieuwe landelijk tarief jeugdbescherming en jeugdreclassering worden vanaf 2025 ingeschat op € 1,1 miljoen.

Tarievenonderzoek ambulant Wmo
De afgelopen periode is door een extern bureau een onderzoek uitgevoerd naar de tarieven van de ambulante voorzieningen Wmo en jeugdzorg die binnen de regio Centraal Gelderland worden gehanteerd. Er is een adviesrapport opgeleverd waarin nieuwe reële tarieven geadviseerd worden die hoger liggen dan de huidige (geïndexeerde) tarieven 2024. Op basis van landelijke wet- en regelgeving zijn gemeenten verplicht om reële, kostendekkende tarieven voor de zorgvoorzieningen te hanteren. De financiële consequenties van de nieuwe aangepaste ambulante tarieven Wmo worden voor 2025 en verder ingeschat op € 4,3 miljoen jaarlijks. Deze kosten kunnen worden gedekt uit verwachte structurele voordelen binnen de Wmo als gevolg van lagere uitgaven dan verwacht voor onder andere ambulante begeleiding, groepsbegeleiding en activerend werk. Deze voordelen werden tot nu toe gebruikt om kostenstijgingen in de jeugdzorg incidenteel op te vangen. Ook droegen ze bij aan een positief resultaat binnen het begrotingsprogramma zorg. Deze meevallers worden nu structureel aangewend om de effecten van het tariefonderzoek Wmo en een deel van de effecten van het tariefonderzoek jeugd van € 10,5 miljoen structureel te dekken.

Aanpak wachtlijsten huishoudelijke ondersteuning
De wachtlijst voor huishoudelijke ondersteuning is sterk toegenomen, waarbij ruim 250 kwetsbare inwoners met de hoogste prioriteit te lang op huishoudelijke ondersteuning moeten wachten. Op moment van schrijven wordt door uw raad een voorstel behandeld om de wachtlijsten aan te pakken. Een plan is ontwikkeld om deze wachtlijst aan te pakken. Onderdeel van dit plan is het afschaffen van de Algemene voorziening en volledig overstappen op maatwerkvoorzieningen. Dit stelt ons in staat om mogelijke negatieve prikkels vanuit de marktwerking te dempen. De betrokken inwoners worden daarvoor opnieuw gesproken en beoordeeld of en met welke frequentie huishoudelijke ondersteuning nodig is. Vanaf 2025 zal een deel van deze groep in de maatwerkvoorziening komen en zullen sociale wijkteams extra herindicaties moeten uitvoeren. De structurele kosten bedragen € 253.000.

Doelgroepenvervoer
Het doelgroepenvervoer voor de gemeente Arnhem wordt uitgevoerd door de Vervoersorganisatie regio Arnhem Nijmegen (DRAN). De aanbesteding per juli 2024 leidt tot hogere tarieven en een negatief aanbestedingsresultaat. In de meerjarenbegroting van de DRAN zijn er echter dempende effecten aanwezig zoals de vrijval van de zero emissiekosten en een lagere dan verwachte indexatie, zodat er in 2024 en 2025 een positief resultaat van respectievelijk € 400.000 en € 500.000 ontstaat.

Preventieve jeugdbescherming
Sinds een aantal jaren wordt er gewerkt met een team Veilig, Aanwezig, Vertrouwd (VAV) dat preventief hulp en ondersteuning aan gezinnen biedt om te voorkomen dat kinderen uit huis en onder de jeugdbescherming worden geplaatst, met alle gevolgen van dien, zoals kostbare specialistische jeugdzorgvoorzieningen buitenshuis.
Met deze uitbreiding kunnen meer gezinnen worden bediend. De uitbreiding van € 135.000 is vooralsnog tijdelijk voor 2025 en 2026.

Veilig thuis
Een Veilig Thuis organisatie is een meldpunt voor kindermishandeling en huiselijk geweld en een wettelijk voorgeschreven voorziening waarover gemeenten moeten beschikken en die zij in stand moeten houden. Voor de gemeenten binnen de regio Centraal Gelderland betreft dat Veilig Thuis Gelderland Midden, dat tezamen met de gemeenten uit de regio West Veluwe Vallei wordt bekostigd middels een afgesproken verdeelsleutel. Er is sprake van kostenstijgingen vanwege een verhoogde vraag naar bestaande kerntaken en -diensten, zoals onderzoeken van meldingen en verstrekken van adviezen door de groei in het aantal meldingen. Om die reden worden structureel extra bijdragen van de betrokken gemeenten gevraagd. Voor Arnhem betekent dit € 80.000 hogere lasten.