Opties voor bijsturing in opbrengsten
Beïnvloedbaarheid inkomsten uit lokale heffingen
Er kan financiële ruimte worden gecreëerd door het verhogen van de lokale heffingen (woonlasten). De beleidsvrijheid is hierin niet onbeperkt, omdat bepaalde tarieven bijvoorbeeld maximaal kostendekkend mogen zijn. Voor de mate van beleidsvrijheid kan juridisch en financieel gezien onderscheid worden gemaakt tussen twee soorten lokale heffingen: de algemene belastingen en de retributies.
Algemene belastingen
De tarieven van de algemene belastingen mogen in beginsel door de raad op elke hoogte worden vastgesteld. Hierbij geldt wel dat er een zorgvuldige belangenafweging moet hebben plaatsgevonden en dat er geen sprake mag zijn van willekeurige en onredelijke belastingheffing.
De opbrengsten van de algemene belastingen vallen in de algemene middelen en mogen dus voor elk doeleinde worden gebruikt. In Arnhem kennen we onderstaande algemene belastingen:
- Onroerende- en roerende-zaakbelasting (OZB en RZB)
- Parkeerbelasting
- Toeristenbelasting
Hieronder is voor bovenstaande belastingen voor een aantal scenario’s het effect op de begroting in beeld gebracht bij een tariefswijziging. Bij de parkeerbelasting en toeristenbelasting wordt, in lijn met de in het hoofdstuk hiervoor opgenomen bezuinigingsopties, een voorstel gedaan voor een door te voeren scenario.
OZB en RZB
Voor de RZB gelden dezelfde tarieven als voor de OZB. Gezien de zeer beperkte omvang van de opbrengsten RZB wordt deze verder buiten beschouwing gelaten.
In Arnhem is het uitgangspunt dat de OZB-opbrengsten, exclusief areaalontwikkeling, jaarlijks met 5 procent worden verhoogd. De afgelopen jaren lag dit percentage onder de gemiddelde landelijke stijging van de opbrengsten OZB (2023: 7,4 procent en 2024: 7,5 procent).
Tabel 1: Effect financieel beeld scenario’s opbrengsten OZB
Opbrengsten OZB – Effect financieel beeld (x € 1.000) | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 |
|---|---|---|---|---|
Jaarlijks 4% stijging i.p.v. 5% | -620 | -1.295 | -2.030 | -2.829 |
Jaarlijks 6% stijging i.p.v. 5% | 620 | 1.308 | 2.069 | 2.911 |
Jaarlijks 7,5% stijging i.p.v. 5% | 1.549 | 3.292 | 5.247 | 7.434 |
7,5% stijging in 2025 en 2026; daarna weer 5% | 1.549 | 3.292 | 3.457 | 3.630 |
In beginsel betekent een begrote opbrengststijging van 5 procent ook een gemiddelde lastenstijging OZB van 5 procent, een opbrengstdaling van 1 procent een gemiddelde lastendaling OZB van 1 procent, enzovoorts. Als de daadwerkelijke waardeontwikkeling echter afwijkt van waar bij de tariefberekening van uit is gegaan dan kan de gemiddelde lastenontwikkeling afwijken van de (begrote) opbrengstontwikkeling. Daarnaast geldt dat de waardeontwikkeling van een individueel object kan afwijken van de gemiddelde waardeontwikkeling, met als gevolg dat de individuele lastenontwikkeling ook afwijkt van de gemiddelde lastenontwikkeling.
Parkeerbelasting
We kennen in Arnhem twee verschillende tarieven voor parkeren op straat: een hoog tarief voor parkeren in het centrumgebied (€ 3,50 per uur) en een laag tarief voor parkeren buiten het centrum (€ 2,35 per uur). Daarnaast geldt in de gemeentelijke parkeergarages een tarief van € 0,10 per 10 minuten (€ 3,30 per uur) voor parkeren tussen 06:00 uur en 18:00 uur en een tarief van € 1,05 per uur tussen 18:00 uur en 06:00 uur. De tarieven voor de parkeergarages zijn privaatrechtelijk en vallen niet onder de parkeerbelasting. Gezien de samenhang met de tarieven voor parkeren op straat worden ze in dit onderdeel wel meegenomen.
Tabel 2: Effect financieel beeld scenario’s parkeertarieven (x € 1.000)
Parkeertarieven – Effect financieel beeld (x € 1.000) | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 |
|---|---|---|---|---|
Scenario: | 2.500 | 2.500 | 2.500 | 2.500 |
Effect scenario op hogere lasten vpb | -645 | -645 | -645 | -645 |
Voorgesteld scenario: | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 |
Effect voorgesteld scenario op hogere lasten vpb | -1.290 | -1.290 | -1.290 | -1.290 |
Scenario: | 7.500 | 7.500 | 7.500 | 7.500 |
Effect scenario op hogere lasten vpb | -1.806 | -1.806 | -1.806 | -1.806 |
Bij het verhogen van de parkeertarieven dient rekening te worden gehouden met een verhogend effect op de lasten voor de vennootschapsbelasting (vpb). Voor dit effect is in bovenstaande tabel bij elk scenario een negatief bedrag opgenomen.
Bij het voorgestelde scenario gaan we vooralsnog uit van een verhoging van alle tarieven met € 1,00 per uur. De komende periode wordt onderzocht of een andere verdeling/differentiatie meer wenselijk is, waarbij het uitgangspunt steeds zal zijn het realiseren van jaarlijks € 5 miljoen hogere opbrengsten. Eind 2024 zal voor de tarieven voor parkeren op straat bij de verordening Parkeren en Parkeerbelasting een voorstel aan de raad worden voorgelegd. Het vaststellen van de tarieven in de garages is een bevoegdheid van het college.
Toeristenbelasting
We kennen in Arnhem twee verschillende tarieven voor de toeristenbelasting: een laag tarief (€ 1,00 per persoon per nacht) voor overnachten op een camping, in een slaapzaal of op een aanlegplaats in de jachthaven en een hoog tarief (€ 2,50 per persoon per nacht) voor overnachten in andere accommodaties, met name hotels en B&B’s.
Tabel 3: Effect financieel beeld scenario’s tarieven toeristenbelasting (x € 1.000)
Tarieven toeristenbelasting – Effect financieel beeld (x € 1.000) | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 |
|---|---|---|---|---|
Scenario: Verhogen hoog tarief van € 2,50 naar € 3,00 en laag tarief van € 1,00 naar € 1,50 | 295 | 295 | 295 | 295 |
Voorgesteld scenario: | 590 | 590 | 590 | 590 |
Scenario: Verhogen hoog tarief van € 2,50 naar € 4,00 en laag tarief van € 1,00 naar € 2,50 | 885 | 885 | 885 | 885 |
Nieuwe belastingen
Er zijn hiernaast nog belastingen die we in Arnhem momenteel niet heffen, maar welke mogelijk tot extra baten kunnen leiden. Bijvoorbeeld een hondenbelasting of reclamebelasting. Bij het invoeren van een nieuwe belasting zal steeds de afweging moeten worden gemaakt of de extra baten opwegen tegen de uitvoeringslasten die met de invoering gemoeid zijn.
Retributies
Bij de retributies is de beleidsvrijheid ten aanzien van de tariefhoogte beperkt. Er geldt namelijk het kostendekkendheidsprincipe: er mag geen winst worden gemaakt, dus de geraamde baten mogen niet uitkomen boven de geraamde lasten. Daarbij gelden fiscaal-juridische spelregels en beperkingen voor de aan de retributies toe te rekenen lasten. Met het onterecht toerekenen van lasten lopen we het risico dat de rechter de verordening (gedeeltelijk) onverbindend verklaart, met als gevolg dat we minder of geen heffing kunnen opleggen. In Arnhem kennen we onderstaande retributies:
- Rioolheffing
- Afvalstoffenheffing
- Leges
- Scheepvaartrechten
- Reinigingsrechten
De financiële ruimte die in Arnhem gecreëerd kan worden met het verhogen van de tarieven voor de retributies is beperkt. Voor de rioolheffing geldt dat deze al (vrijwel) volledig kostendekkend is en voor de afvalstoffenheffing is reeds het uitgangspunt dat wordt toegewerkt naar een kostendekkendheid van 95% in 2026. Bij sommige retributies lijkt nog ruimte om de tarieven te verhogen en we onderzoeken voor 2025 wat hierin mogelijk is. De ruimte die hiermee in de begroting ontstaat zal echter relatief beperkt zijn, aangezien de omvang van de opbrengsten van deze retributies in verhouding tot het totaal van de opbrengsten uit lokale heffingen klein is. Daarnaast hebben we te maken met wettelijk vastgestelde maximumtarieven voor bepaalde leges Burgerzaken. In Arnhem hanteren we al deze maximumtarieven.